Kompetencje przyszłości
Kompetencjami przyszłości interesuję się od blisko 10 lat. Prowadzę bloga UmiejetnosciPrzyszlosci.pl, na którym podpowiadam rodzicom, jak rozwijać u dzieci kompetencje XXI wieku: te, w które nie wyposaża nas szkoła.
Okazuje się jednak, że nie tylko dzieci muszą się nauczyć żyć w nowych warunkach. Nas, dorosłych, również dotyka trwająca właśnie zmiana. I dobrze byłoby się jej przyjrzeć z bliska, bo przed większością z nas jeszcze kilkadziesiąt lat pracy. Warto umieć się w tej zmianie odnaleźć.
CZWARTA REWOLUCJA PRZEMYSŁOWA RUSZYŁA
Być może przyzwyczailiśmy się już do niepewnej, złożonej, nieprzewidywalnej i niejednoznacznej rzeczywistości VUCA, w której żyjemy. Czasem żartuję z uczestnikami szkoleń, że VUCA nadeszła, a my w niej funkcjonujemy. Dopóki o niej się nie dowiedzieliśmy, być może nawet nie zdawaliśmy sobie sprawy, że jest. I że się już do niej trochę dostosowaliśmy. Czyli nie jest źle. Adaptujemy się do warunków, w jakich funkcjonujemy.
Czas, który nadszedł, to już jednak nie tylko zmiana. To rewolucja, nazywana czwartą rewolucją przemysłową. Najpierw nasze życie zmieniły maszyny parowe, potem energia elektryczna i masowa produkcja, w trzeciej rewolucji najważniejszą rolę odegrały komputery i automatyzacja. Teraz zmiany dyktuje internet, a wraz z nim sztuczna inteligencja.
Rewolucja się rozpoczęła. Byłoby lepiej stać się jej beneficjentem, a nie ofiarą.
CZYNNIKI, KTÓRE MAJĄ WPŁYW
Większość instytutów zajmujących się badaniem trendów jest zgodna. Czy tego chcemy, czy nie, wpływają na nas następujące czynniki:
- Automatyzacja i algorytmizacja pracy – boty obsługujące nas w internecie i przez telefon czy algorytmy wyszukiwarek są częścią naszej rzeczywistości.
- Globalizacja (współzależność i różnorodność) – jesteśmy zależni od gospodarek krajów będących daleko od nas, współpracujemy z ludźmi z innych kultur, globalne korporacje mają większy wpływ na rynek i nasze życie, niż nam się wydaje.
- Nowe formy komunikacji treści – stały dostęp do informacji oraz ich nadmiar zmieniają sposób, w jaki się komunikujemy i w jaki przyswajamy treści.
- Nowe struktury organizacji – turkusowe organizacje, struktury macierzowe czy nowe formy zatrudnienia wymuszają na nas stosowanie nowych metod pracy.
- Wydłużony czas życia i pracy – rosnąca liczba seniorów gotowych do pracy oraz wydłużające się życie (w dobrej formie) wpływa na dyskusję o opóźnianiu wieku emerytalnego i tworzy nowe rynki usług dla seniorów.
- Bliskie wyczerpania zasoby Ziemi i jej zanieczyszczenie – przewidywany kryzys klimatyczny ma wpływ na zachowanie społeczeństw i biznesu.
Pojedynczo analizowane powyższe czynniki mają wpływ na naszą pracę i życie prywatne. Koktajl tych czynników może jednak zaskutkować wstrząsami na rynku pracy, na które warto się przygotować.
Poniżej prezentuję wytyczne i wnioski z raportów Adecco, Institute for The Future University of Phoenix, Światowego Forum Ekonomicznego, McKinsey Global Institute oraz infuture hatalska foresight institute.
KOMPETENCJE PRZYSZŁOŚCI
Raport Adecco (2018)
Z raportu Adecco wynika jasno, że DZIŚ nie jesteśmy przygotowani na czwartą rewolucję cyfrową. Brakuje nam kompetencji, o które powinniśmy jak najszybciej zadbać.
Prowadzę szkolenia z umiejętności miękkich i widzę coraz większe zainteresowanie warsztatami z kreatywności i budowania odporności psychicznej. Szkolą się jednak głównie managerowie, a tych kompetencji brakuje wszystkim pracownikom.
Kluczowe kompetencje miękkie w Europie Wschodniej wg raportu to:
- Kreatywność
- Przywództwo i zarządzanie kryzysowe
- Wytrwałość i odporność
- Elastyczne rozwiązywanie problemów
- Wzajemne rozumienie kulturowe
- Przedsiębiorczość
- Umiejętność analizowania danych
- Zręczność i szybkie uczenie się
Raport Institute for The Future University of Phoenix (2020)
Institute for The Future traktuje umiejętności szerzej. Kompetencje przewidziane w 2011 roku, dedykowane na rok 2020 są zaskakująco trafne. Jestem pewna, że w wielu polskich firmach były wymagane wcześniej, a w wielu jeszcze nie są niezbędne u wszystkich pracowników. Lista na 2020 ma jednak punkty wspólne z raportem Adecco z 2018.
- Znajdowanie sensu i istotności zjawisk społecznych i ekonomicznych, nadawanie sensu pracy swojej i innych;
- Inteligencja społeczna: rozumienie zachowań, wywieranie wpływu na innych;
- Myślenie poza schematami (twórcze myślenie, kreatywność) i adaptacja (elastyczność, dostosowywanie się do zmieniających się warunków);
- Współpraca międzykulturowa i rozumienie innych kultur (tolerancja nie wystarczy, ważna będzie akceptacja);
- Rozumowanie i tworzenie koncepcji oparte na mnóstwie danych;
- Korzystanie z nowych mediów (wykorzystywanie obrazów i filmów);
- Myślenie międzydyscyplinarne (specjalizacja nie wystarczy, ważne będzie orientowanie się w wielu dziedzinach);
- Myślenie projektowe (organizowanie zasobów tak, by dawały określone rezultaty);
- Zarządzanie informacjami i krytyczne myślenie;
- Efektywna współpraca w wirtualnym zespole.
Raport Światowego Forum Ekonomicznego (2022)
Respondenci badania uważają, że w ciągu najbliższych 3 lat (do 2022 roku) ponad połowa pracowników będzie zmuszona znacznie podnieść swoje kwalifikacje lub przekwalifikować się. Osobiście uważam, że to myślenie życzeniowe – raczej wyrażona przez pracodwców potrzeba niż plan, ale i tak warto przyjrzeć się tym kompetencjom, w które warto inwestować:
- Myślenie analityczne i innowacyjne
- Strategie uczenia i aktywne uczenie się
- Kreatywność, oryginalność i inicjatywa
- Krytyczne myślenie i analiza
- Rozwiązywanie złożonych problemów
- Przywództwo i umiejętność wpływania na innych
- Inteligencja emocjonalna
- Rozumowanie, rozwiązywanie problemów i budowanie koncepcji (idei)
- Analiza systemowa i wyciąganie wniosków
Raport McKinsey Global Institute (2030)
Raport McKinsey (2018) wytycza potrzebne umiejętności w perspektywie do 2030 roku. Instytut wskazuje na zmniejszenie znaczenia kompetencji manualnych i fizycznych. Jednocześnie podstawowe kompetencje poznawcze będą musiały zostać zastąpione swoją wersją zaawansowaną. Dużo większe znaczenie będą odgrywały umiejętności społeczne oraz technologiczne.
Kompetencje przyszłości, które należy więc rozwijać to:
- Kreatywność
- Umiejętności przetwarzania i interpretacji złożonych informacji
- Przedsiębiorczość i inicjatywa
- Przywództwo i zarządzanie innymi
- Podstawowe umiejętności cyfrowe
- Zaawansowane umiejętności informatyczne i programowanie
Raport infuture hatalska foresight institute
Najważniejsze wnioski, jakie wyciągam, pracując z uczestnikami szkoleń z bardzo różnych firm są spójne z wnioskami autorów raportu infuture hatalska foresight institute:
- wprowadzić w życie system lifelong learning (wciąż doskonalić, szlifować swoje umiejętności i uczyć się nowych rzeczy, korzystać z dostępności kursów online, otwartych kursów uniwersyteckich)
- umiejętności cyfrowe czy z obszaru STEM (z ang. science, technology, engineering, math) są istotne, ale powinny być rozwijane na równi z kompetencjami miękkimi: kreatywnością, krytycznym myśleniem, zdolnością empatii
- lepiej poznać samego siebie, określić, w czym jestem dobry, co wychodzi mi najlepiej, rozwijać swoje cechy, predyspozycje i umiejętności, co pozwoli zwiększać swoją osobistą przewagę
- być elastycznym, otwartym i nie bać się zmian
PRZEKUJ INSPIRACJĘ W DZIAŁANIE
Jak te przewidywania przekładają się na konkretne działania? Co możesz zrobić, by nie stać się ofiarą czwartej rewolucji przemysłowej?
- Zbadaj swoje talenty i predyspozycje (talenty Gallupa, badanie FRIS i inne dostępne na rynku) oraz pytaj szczerych współpracowników, za co Cię cenią, a co nie jest Twoją mocną stroną. Kieruj się nimi przy wyborze pracy i projektów, w które się angażujesz.
- Zaplanuj sobie czas i środki na dokształcanie się. Wynegocjuj z pracodawcą taki czas lub zainwestuj część swojego czasu wolnego od pracy. Słuchaj podcastów, korzystaj z kursów on-line. Załóż, że Twoja edukacja nigdy się nie skończy. Być może edukacja będzie dotyczyła tego, jak pracować z innymi pokoleniami i rasami. Na pewno będzie konieczne uzupełnianie wiedzy i umiejętności z zakresu szeroko rozumianej technologii.
- Rozwijaj swoją proaktywość. To między innymi śledzenie trendów, wychodzenie z inicjatywą, myślenie rozwiązaniami, a nie problemami oraz wzięcie odpowiedzialności za swoje życie.
- Załóż, że obecnie wykonywana przez Ciebie praca zmieni się wiele razy, a etat nie będzie główną formą zatrudnienia.
- Dowiedz się, jak reagujesz na zmiany oraz jak możesz zwiększyć swoją elastyczność. Zainteresuj się tym, jak przewidywać zmiany i jak zadbać o siebie w burzliwym czasie. Naucz się odreagowywać stres (to naturalna reakcja na niepewną rzeczywistość) i buduj swoją odporność psychiczną.
- Rozwijaj swoje kompetencje miękkie – kreatywność, krytyczne myślenie i inteligencję emocjonalną. Mniej oceniaj, więcej się ucz. Zajrzyj do wpisu o DNA Innowatora i już dziś zaplanuj kroki, by je rozwijać.
- Jeśli masz dzieci, przygotuj je do życia w innym świecie. Po więcej informacji zapraszam na bloga Umiejętności Przyszłości. A ponieważ dzieci uczą się zarówno przez doświadczenie, jak i naśladownictwo, wdrażaj w życie punkty od 1 do 6.
Trzymam kciuki za nas wszystkich, byśmy zamiast lęku czuli fascynację w związku z czwartą rewolucją przemysłową i byśmy wszyscy mieli dużo frajdy z uczenia się nowych rzeczy.
Bo jak powiedział Alvin Toffler „Analfabetami XXI wieku nie będą ludzie nie umiejący czytać, ale ci, którzy nie będą się uczyć, oduczać i uczyć na nowo”.